Overprikkeling door hersenletsel is een toestandsbeeld van een uitputtende situatie die een neurologische oorsprong kent en die ontstaat als er meer cognitieve, emotionele en zintuiglijke (inclusief proprioceptieve en vestibulaire) informatie (in de vorm van prikkels) wordt ontvangen dan de hersenen kunnen verwerken. 
Het kan resulteren in:

• algemene neurovegetatieve disbalans* (autonome zenuwstelsel) met een fight, flight of freeze reactie en/of
• een kortdurende of langdurige verergering van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten en/of
• een kortdurend of langdurig presenteren van neurologische en cognitieve hersenletsel klachten.

Er kunnen enkelvoudige klachten zijn of combinaties van neurovegetatieve, neurologische, cognitieve of emotionele hersenletselklachten

De ernst van de klachten kan fluctueren afhankelijk van de hoeveelheid prikkels en al dan niet gestapelde prikkels en wisselende dag-energie. De ernst van de klachten kan individueel verschillen en beïnvloed worden door locatie en ernst van het hersenletsel, algemene lichamelijke en geestelijke conditie, persoonlijkheidskenmerken, ontwikkelingsstoornissen of angststoornissen en in het bijzonder ook bijkomende aandoeningen van de zintuigen al dan niet acuut ontstaan of zich langzaam ontwikkelend en bijvoorbeeld medicatiegebruik.

*  definitie neurovegetatieve klachten = ziekteverschijnselen die kunnen ontstaan, wanneer het zenuwstelsel dat zelfstandig (buiten de wil om) zorgt voor het aansturen van verschillende organen, is ontregeld.  

Ja, er zijn helaas vormen van overprikkeling door hersenletsel die ziekmakend kunnen zijn. Ernstig ziekmakend.

Tot we een betere naam hebben die alle aspecten van bovenstaande definitie bevat, noemen we het: hersenletsel gerelateerd Ziektebeeld door Zintuiglijke Overprikkeling, eventueel af te korten tot h-ZZO, voor hen die daadwerkelijk fysiek ziek worden van zintuiglijke prikkels. Eenvoudige prikkels kunnen leiden tot ernstige lichamelijke reacties. Tot de klachten van een enkele overprikkeling uitdoven kan het lang duren. Uit onderzoek blijkt dat dit dagen, weken, maanden en soms, - bij sommigen - jaren kan duren.

De meest in het oog springende klachten zijn de neurologische uitvalsverschijnselen, die tijdelijk (kortdurend of langdurig) kunnen optreden.

Wanneer men geconfronteerd wordt met een overdaad aan zintuigelijke prikkels leidt dit bij mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel tot onder meer tijdelijke veranderingen in de aansturing van spiergroepen vanuit hersenzenuwen. Dit is voor anderen merkbaar doordat men dan ongearticuleerd en/of haperend praat, moeite heeft zijn evenwicht te bewaren, niet meer goed kan lopen. Men kan misselijk worden, gaan overgeven, krachtsverlies bemerken.

Men raakt door overprikkeling en optredende klachten vermoeid en bij vermoeidheid neemt de ernst van de klachten toe en kunnen er weer nieuwe klachten tijdelijk ontstaan.

Het herstel van het 'tijdelijke' ziektebeeld ontstaan uit zintuiglijke overbelasting kan weken, maanden en – soms en voor sommigen – jaren duren. 'Tijdelijk' betekent (kortdurend of langdurig), dat de klachten uitdoven als de overprikkeling uitdooft - tot het weer begint bij ene nieuwe blootstelling aan gewone prikkels.

© *Bron onderzoek overprikkeling bij niet aangeboren hersenletsel en Onze enquêtes 2016 Alle tekst valt onder copyrightbeleid! Licenties zijn altijd bespreekbaar© We willen gráág helpen met tekst voor uw website!

Overprikkeling is een paraplubegrip. Veel aandoeningen benoemen deze vorm van "teveel prikkels".
Echter overprikkeling door hersenletsel kan heel ernstige en ziekmakende vormen aannemen. Dat is een ernstig en onderschat probleem. Het is voor ontelbaar veel mensen een chronisch en invaliderend (én sociaal invaliderend), niet zichtbaar gevolg van hersenletsel. Auditieve overprikkeling bijvoorbeeld is niet te vergelijken met gewone geluidshinder of met hyperacusis. Soms komen er wel mengbeelden voor met hyperacusis en tinnitus. Zintuiglijke overprikkeling is weliswaar een gevolg, maar bewezen is dat het kan leiden tot een ziektebeeld op zich. Zie https://www.overprikkeling.com/gevolgen-en-klachten#fysiek

Let op wij maken onderscheid in ernstig ziekmakende overprikkeling en overprikkeling die bijvoorbeeld intens moe, akelig gevoel geeft, een vol hoofd en niet meer kunnen denken.

Bij hersenletsel is er iets duurzaam beschadigd in de hersenen. Als na ongeveer twee jaar na het letsel de overprikkeling niet verminderd is, dan is de prognose helaas dat iemand er mee moet leren leven...Er zijn ook mensen met hersenletsel die iets lichtere klachten beschrijven. Ieder mens en letsel verschilt.

"Het leven is onvoorspelbaar. Je weet nooit wanneer de bladblazer van de buurman, riool- en wegwerkzaamheden, of een passerende gillende schoolklas, overvliegend vliegtuig, de visuele duizelingwekkende "kunst" aan de ziekenhuismuur of het patroon van de vloer in de gangen jou ziek zal maken... Of de weerkaatsing van het licht, de felle ziekenhuisverlichting. Wanneer ontstaat geluid? Wie produceert dat? Mijn oordoppen dempen slechts een derde van het ziekmakende geluid..." (citaat)

Overprikkeling voor geluid en visuele informatie is het meest voorkomend maar zoals ons eigen onderzoek (met wetenschappelijk bureau) aantoont, staat het nooit op zichzelf*. Wanneer je geluiden rondom je niet meer kunt filteren ontstaat een golf van geluid die je voortdurend overspoelt.
Uiterst vermoeiend, uitputtend, fysiek ziekmakend en voor velen daardoor de enige reden en énige uitweg om zo veel mogelijk in de rust van de veilige eigen omgeving te blijven om niet continu ziek te zijn. Als de omgeving de persoon met hersenletsel aanmoedigt om tóch vol te houden, kunnen klachten versterken en dat kan leiden tot chronisch ziek worden.
Uit 57 van de 142 vragen van het onderzoek naar overprikkeling blijkt dat mensen sociaal contact moeten verminderen om overprikkeling te voorkomen. Uit 73 van de 124 vragen blijkt dat de respondenten overprikkeling niet kunnen voorkomen. Uit alle vragen bleek de ernstig bemoeilijkte participatie op alle fronten.

We doen een appèl op omstanders, artsen en andere behandelaars zich in te lezen in de ernst van de klachten/gevolgen. Zie de pagina gevolgen wat de uitingen van overprikkeling kunnen zijn.

1. sensorische (zintuiglijke) overprikkeling
2. cognitieve overprikkeling
3. emotionele overprikkeling
   
   We leggen dat uit via onderstaand uitklapmenu:

Sensorisch overprikkeling of zintuiglijke overprikkeling houdt in dat alle informatie die via de zintuigen de hersenen bereiken niet of slecht gefilterd worden. Zo komen bijvoorbeeld bij auditieve overprikkeling alle achtergrondgeluiden even hard binnen als de stem van je gesprekspartner - wat leidt tot een ziekmakende brij van geluiden.
Bij visuele overprikkeling kan het licht kan als te fel worden ervaren. De lichtweerkaatsing is zo opvallend aanwezig dat iemand zich daar niet voor kan afsluiten. Het zien van letters van tekst die te dicht op elkaar staan of het zien van een beeldscherm, kan binnen zeer korte tijd ziekmakend zijn.

Bij visuele overprikkeling kan iemand zo veel details bewust en versterkt waarnemen dat dat gewoon teveel is voor het brein. Het zien van drukke patronen of kleuren, veelheid aan gezellige spulletjes in huis, of het zien van bewegingen kan eveneens leiden tot visuele overprikkeling. Bij visuele overprikkeling kan iemand o.a. de balans verliezen.

Van de drie vormen van overprikkeling door hersenletsel is dit de vorm die bij veel mensen leidt tot daadwerkelijk fysiek ziek worden. Dat ziek worden kan heel ernstige vormen aannemen, met niet aleen cognitieve klachten maar veelal neurologische uitvalsverschijnselen die tijdelijk verergeren of zich alleen voordoen ten tijde van de overprikkeling. Dat noemen we het hersenletsel gerelateerd Ziektebeeld Zintuiglijke Overprikkeling (h-ZZO).
Alle fysieke klachten benoemen we op Gevolgen en klachten | Overprikkeling

Heel belangrijk is het dat iedereen beseft dat de omgevingsfactoren zo'n grote rol spelen bij zintuiglijke overprikkelng. In de meeste gevallen zijn die factoren niet te beïnvloeden. Daarmee is deze vorm niet trainbaar. De juiste randvoorwaarden moeten worden toegepast om het voor iemand leefbaar te maken.

Cognitieve overprikkeling houdt in dat alles wat met het denken en leren en onthouden te maken heeft overprikkeld kan zijn.
Eigen gedachten, wat er gezegd wordt, wat je moet onthouden, een te volle agenda, taken snel moeten doen, twee dingen tegelijk doen, het tempo waarin je informatie moet verwerken en de hoeveelheid informatie die je aangeboden krijgt kunnen uiterst vermoeiend en zelfs ziekmakend zijn.

Dit kan leiden tot een situatie waarin de ernst van de overprikkeling wordt onderschat door zorgprofessionals die onvoldoende getraind zijn hierop alert te zijn.

Toch valt voor veel mensen met hersenletsel met deze vorm van overprikkeling wel nog wat winst te behalen door goed de grenzen in de gaten te houden. Door de signalen van vermoeidheid en grenzen te leren kennen. Met een 'plannen en niet rennen', agendabeheer, duidelijke structuur én goede uitleg aan omstanders is deze vorm van overprikkeling beter hanteerbaar. Echter besef dat het leven onvoorspelbaar is. Er zullen altijd dagen, weken komen dat het niet zal lukken. Het leven is onvoorspelbaar. Je weet immers niet wanneer je vor een grote denktaak komt...(ziekenhuisopname van je kind, waterleiding lekkage etc)

© Bron onderzoek overprikkeling bij niet aangeboren hersenletsel en Onze enquêtes 2016 Alle tekst valt onder copyrightbeleid! Licenties zijn altijd bespreekbaar© We willen gráág helpen met uw website.

Emotionele overprikkeling
Vanwege overbelasting in het brein kan iemand kwetsbaarder in de emoties worden.
Iemand moet meer moeite doen om emoties te reguleren maar is door de overprikkeling al te moe. Huilen door de extreme vermoeidheid en niet als uiting van verdriet. Reacties kunnen emotioneler zijn of wat kortaf of snauwend.

Iemand kan een versterkt invoelend vermogen hebben. Emotioneel kunnen worden bij het inleven in een ander en meeleven met een ander. Iemand kan prikkelbaar en boos worden, tot agressie aan toe uit onvermogen en overbelasting.

Dit is lange tijd miskend geweest. Iemand trekt als het ware aan de noodrem om ergere klachten te voorkomen. Wie dit alleen duidt als ongewenst gedrag zal zich moeten verdiepen in ons eindrapport onderzoek naar overprikkeling.
Uitingen verschillen per persoon.
We hebben een specifieke pagina over deze uitingsvorm.
Toch valt voor veel mensen met hersenletsel met deze vorm van overprikkeling vaak wel nog wat winst te behalen.

©Bron onderzoek overprikkeling bij niet aangeboren hersenletsel  en Onze enquêtes 2016 Alle tekst valt onder copyrightbeleid! Licenties zijn altijd bespreekbaar© We willen gráág helpen met tekst voor uw website!

(copyright Bron Onze enquêtes 2016.)

• gezichtsvermogen / zien: Licht, patronen, kleuren, flitsende beelden, lichtweerkaatsing, bewegende beelden. schaduwen, patronen, wisselingen schaduw en zon, overdaad aan spulletjes zien of een drukke inrichting zien, veelheid van letters, beeldschermwerk of ondertiteling. Bij visuele overprikkeling kan iemand de balans verliezen.

• gehoor / horen: Geluid, achtergrondgeluid, geen gesprek kunnen voeren in rumoer, ritmische geluiden zoals theelepels in een glas, of het spelen met een ring, het tikken met een pen, kinderspeelgoed horen, hoge stemmen en hoge geluiden, basgeluiden en bromtonen. ©

• tastzin / voelen: Je kleding voelen, aanrakingen, trillingen en bastonen voelen.

• reukzin / ruiken: Elke geur kan versterkt binnen komen. Lichaamsgeuren, parfum , after-shave, etensgeuren.©

• smaakzin / proeven: Smaak kan versterkt zijn. (Door hersenletsel kan ook de smaak wegvallen maar dat valt niet onder overprikkeling)©

• nociceptie / pijn voelen: De pijnbeleving kan versterkt zijn. ©

• thermoceptie / warmte of kou voelen: Koude of warmte kunnen overprikkelen. ©

• positiezin /proprioceptie en  het vestibulaire systeem evenwichtszin / evenwicht: Hieronder vallen ook bewegingen en lichaamshouding bewustzijn. Bewogen worden (zoals in een auto of bus of rolstoel), snelle bewegingen zien of voelen. ©
  
  * Bron onze enquêtes(2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!
  

Het gezonde brein ontvangt miljarden prikkels van de zintuigen en eigen gedachten, filtert en codeert ze qua belangrijkheid en remt andere prikkels af. Daarin zijn hersenstructuren actief zoals de hersenstam, middenhersenen, de thalamus (met diverse kernen voor specifieke prikkels), de thalamische reticulaire kern (TRN), de basale ganglia (inclusief het striatum), de hypofyse, de amygdala en de hersenschors, met name de (prefrontale cortex) frontaalkwab. (2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!©

Bij de prikkeloverdracht zijn de grote hersencellen (neuronen) en tussenliggende cellen (interneuronen) betrokken. En neurotransmitters: glycine en GABA om te remmen en glutamaat e.a. om prikkels door te geven. Een prikkel is eigenlijk een actiepotentiaal.

Bij een beschadigd brein zijn er miljoenen andere factoren die een rol spelen*.

Uit het onderzoek overprikkeling blijkt:

Een veelheid aan klachten lijkt zijn oorsprong te vinden in de oudere delen van ons zenuwstelsel zoals de hersenstam met het reticulaire netwerk, cerebellum en middenhersenen. Wanneer structuren in de samenstellende delen van neurale netwerken verstoord of beschadigd zijn, kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen en daarmee klachten en afwijkende ervaringen wanneer compensatie niet (meer) mogelijk is. Bij een hoge of bij een veranderde input in sensorcellen van zintuigorganen kan dit leiden tot uitvalsverschijnselen in de “oer”systemen tussen sensorcellen en neurale netwerken.
Dit zagen we bijvoorbeeld terug in de scores op vragen naar wat men ervaart wanneer men in gezelschap is van mensen die door elkaar heen praten*. Bron Onderzoek naar overprikkeling NAH (zie voetnoot 1.)

Een wetenschappelijk onderzoek (zie voetnoot 2) onderzocht of de auditief-visuele integratie-resultaten voor een groep van mensen met hersenletsel dezelfde scores opleverden voor een groep van mensen zonder hersenletsel.

Er werd gekeken naar de beschadigde hersengebieden bij mensen met meervoudige sensorische integratieproblematiek (MSI) na een CVA /beroerte. De resultaten worden voorzichtig benoemd: "geven aanwijzingen / er is een indicatie" dat deze patiënten vaker letsel hadden in de linker hersenhelft,  hersenstam / kleine hersenen of in de linker caudate, linker pallidum, linker putamen, linker thalamus, linker insula, linker gyrus postcentralis (achterste centrale winding) en gyrus precentralis (voorste centrale winding), linker centrale operculaire cortex, linker amygdala en linker orbitale frontale cortex in de voorhoofdskwab (OFC). Verder was er bewijs voor een verband tussen subjectieve sensorische gevoeligheid en structurele afwijkingen in grijze of witte stof, en met functionele afwijkingen in sensorische cortex (voetnoot 5). 

We hebben 1200 mensen in onze Facebookgroep voor mensen met overprikkeling ten gevolge van hersenletsel gevraagd waar hun letsel zit in de hersenen. Evenveel mensen gaf letsel links aan als rechts. Voorts werd elk hersengebied genoemd.

Een ander wetenschappelijk onderzoek mat de veranderingen in de pupil bij mensen met hersenletsel in rumoer. (voetnoot 3) Samen met een onderzoek naar auditieve veranderingen bij mensen met hersenletsel (voetnoot 4) kunnen we puzzelstukjes leggen van een complex handicap in het brein door hersenletsel.

Bron onze enquêtes(2016) Alle tekst valt onder copyrightbeleid!

Kapotte filtering

Alle prikkels komen met dezelfde kracht binnen, belangrijke en onbelangrijke. Zonder filter. Alle prikkels staan in de 'file' tot ze - te traag - verwerkt worden. Wat kapot is kan niet getraind worden. Bij een beschadigd brein is er iets duurzaam veranderd in het brein en zijn verbindingen verbroken.

Omleiding = vertraging

Als de prikkels door de hersencellen om het letsel geleid moeten worden, vindt er vertraging plaats in het waarnemen. Dat is niet alleen als er een focaal, plaatselijk letsel is (letselhaard) maar ook bij diffuus letsel, verspreid over de hersenen.

Het duurt ook langer voordat prikkels geïnterpreteerd worden. Dat is een van de redenen waardoor iemand met hersenletsel overspoeld kan worden door prikkels. Dit wordt vertraagde informatieverwerking genoemd. Er staan meer prikkels in de wachtstand dan er verwerkt kunnen worden. Zoals een pc die vastloopt als er geen snelle processor in zit. De hersenen zijn dan continue prikkels aan het verwerken.©

Gefragmenteerde waarneming - hyperselectie

Veel mensen met overprikkeling door hersenletsel nemen elk los detail waar. Het is lastig om verbanden te zien tussen details en om het geheel te zien, te overzien of te beluisteren.

Dat kan zowel op het auditieve als visuele vlak zo zijn. Zolang er één geluidsprikkel wordt aangeboden, het gesprek centraal is en er geen muziek op de achtergrond speelt, is er geen probleem met geluid. Maar is er geroezemoes op de achtergrond of heftiger achtergrondgeluiden dan loopt het spaak in de verwerking van de prikkels.

Dit kan ook op het visuele vlak gebeuren; details bewust waarnemen. Mensen kunnen het niet negeren en zien ongewild alle details. Van elke druppel op de voorruit van de auto bij regen én de ruitenwisser tot ieder individu in een grote groep en elk steentje op een kasseienweg. Of zo druk en gefragmenteerd. Als dat gaat bewegen word je er akelig van. Zoals iemand zei: ik vergelijk mijn visuele overprikkeling als alles bekijken als in een kaleidoscoop. Hoe vermoeiend is dat!

We hebben samen met een wetenschappelijk onderzoeksbureau een onderzoek naar overprikkeling ten gevolge van hersenletsel onderzocht.

Er komen helaas nog wat extra kosten bij het onderzoek dat we 15 februari gepubliceerd hebben.

Doneer voor vervolgonderzoek naar overprikkeling!
Bankrekeningnummer NL14 RBRB 0706 3888 95 

T.n.v. Stichting Foundation for Brain Injury Explanation. O.v.v. "onderzoek overprikkeling."

Dank dank wij hopen velen te kunnen helpen!

Alwawi, D. A., Dean, E., Heldstab, A., Lawson, L. M., Peltzer, J., & Dunn, W. (2020). A qualitative study of stroke Survivors' experience of sensory changes. Canadian Journal of Occupational Therapy, 87(4), 298-306. https://doi.org/10.1177/0008417420941975

Belangrijke zin:

Implications.

Results from this study inform health care providers about stroke survivors’ sensory needs to help them design interventions that match their needs.

Callahan, M. L., & Lim, M. M. (2018). Sensory sensitivity in TBI: Implications for chronic disability. Current neurology and neuroscience reports, 18(9), 1-8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33656468/ 

Jurrius, Kitty (Associate Lector); Sofie van Wessel (Docent); Jose van Haastrecht; Nadieh Fernhout (Student); Thamar Steenmeijer (Student) (2017) Geluiden zijn niet meer hetzelfde: niet-aangeboren hersenletsel en auditieve verwerking vanuit patiëntperspectief

Koelewijn, Thomas 1, Jose A. P. van Haastrecht 1, and Sophia E. Kramer 1 (Oct 2018). Pupil Responses of Adults With Traumatic Brain Injury During Processing of Speech in Noise.   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6277755/   

Landon, J., Shepherd, D., Stuart, S., Theadom, A., & Freundlich, S. (2012). Hearing every footstep: Noise sensitivity in individuals following traumatic brain injury. Neuropsychological rehabilitation, 22(3), 391-407. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22292864/

Ochi R, Saito S, Hiromitsu K, Shigemune Y, Shinoura N, Yamada R, Midorikawa A. Sensory hypo- and hypersensitivity in patients with brain tumors. Brain Inj. 2022 Aug 15:1-6. doi: 10.1080/02699052.2022.2110943. Epub ahead of print. PMID: 35971300. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35971300/

Shepherd, D., Heinonen-Guzejev, M., Heikkilä, K., Landon, J., Theadom, A., & BIONIC Research Group. (2021). Sensitivity to noise following a mild traumatic brain injury: a longitudinal study. Journal of Head Trauma Rehabilitation, 36(5), E289-E301.  https://journals.lww.com/headtraumarehab/Abstract/2021/09000/Sensitivity_to_Noise_Following_a_Mild_Traumatic.10.aspx


Schüsler-van Hees Marij, van Schaaijk Ariana, van Haastrecht, José A.P.  Onderzoeksbureau Soffos in samenwerking met Hersenletsel-uitleg (2021) Hoe beïnvloedt overprikkeling het leven van mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel?

Van der Stoep, Nathan, Van der Stigchel, S., Van Engelen, R. C., Biesbroek, J. M., & Nijboer, T. C. W. (2019). Impairments in Multisensory Integration after Stroke. Journal of Cognitive Neuroscience, 31(6), 885–899. https://doi.org/10.1162/jocn_a_01389

Thielen H, Tuts N, Welkenhuyzen L, Huenges Wajer IMC, Lafosse C, Gillebert CR. Sensory sensitivity after acquired brain injury: A systematic review. J Neuropsychol. 2022 Jun 30. doi: 10.1111/jnp.12284. Epub ahead of print. PMID: 35773750.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35773750/

De eerste twee filmpjes zijn door Hersenletsel-uitleg gemaakt in de eerste jaren ons bestaan (oud logo) met een NAH-getroffene die al 30 jaar geïsoleerd leeft. Ze kan niet deelnemen aan de maatschappij. De filmpjes kunnen te heftig zijn voor mensen die zelf aan overprikkeling lijden (uitleg en simulatie).

• https://www.youtube.com/watch?v=_6ZKvOA3FfI (film auditieve overprikkeling en visuele overprikkeling)

• https://www.youtube.com/watch?v=RyRsJ4xPKGE (film visuele overprikkeling)